با توجه به کاهش منابع تامین انرژی فسیلی توجه به استفاده از راهکارهای مصرف انرژی و به موازات آن استفاده از انرژی های تجدید پذیر بیشتر شده استقبل از اعمال راهکارهای مدیریتی و سوق دادن یک سیستم به سمت شرایط مطلوب در هر نوع فعالیت، ابتدا لازم است تا شناخت جامع و دقیقی از شرایط موجود در آن حوزه وجود داشته باشد. مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز از این مسئله مستثنا نبوده و لازم است قبل از پیاده‌سازی راهکارهای مربوط به مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی، این شناخت ایجاد شود تا با توجه به مسائل اقتصادی، بتوان بهترین راهکار را انجام داد. شناخت جامع و دقیق از وضعیت مصرف انرژی در یک سیستم، با انجام ممیزی انرژی صورت می‌پذیرد.
با ممیزی انرژی می‌توان شناخت جامع از وضعیت موجود فراهم نمود. ممیزی انرژی با توجه به نوع فعالیت و نوع مخاطب دارای جنبه‌های عمومی و جنبه‌های خاص بوده و مثلاً روشی که برای ممیزی انرژی یک ساختمان اعمال می‌شود، لزوماً با روشی که برای ممیزی انرژی کارخانه تولید سیمان اعمال می‌شود یکسان نیست؛ گرچه ممکن است از بعضی جنبه‌ها مشابه باشند.
گرچه ممیزی انرژی در ابتدای مسیر مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی قرار دارد، ولی بعد از پیاده‌سازی راهکارهای مربوط به مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی و در مرحله بررسی و پایش میزان اثربخشی و بازدهی این روش‌ها هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ اقتصادی، باید از ممیزی انرژی استفاده نمود. در تصویر زیر جایگاه ممیزی در فرآیند مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌طورکلی بازگو شده است.
همان‌گونه که در فلوچارت داده‌شده مشخص‌شده است، استفاده از ممیزی انرژی همواره تا رسیدن به شرایط مطلوب و بهینه باید صورت پذیرد. ازاین‌رو با توجه به جایگاه ممیزی انرژی در فرآیند مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی، لازم است تا متدولوژی مناسب برای برداشت اطلاعات و تحلیل مصرف انرژی وجود داشته باشد تا بتوان به پشتوانه تحلیل داده‌ها، بهترین راهکار یا راهکارهای بهینه‌سازی انتخاب و اجرا شود. اگر برداشت اطلاعات ناقص و یا تحلیل داده‌ها هدف‌دار نباشد، اولاً شناخت مناسبی از وضعیت موجود صورت نمی‌پذیرد و در ادامه نیز راهکار یا راهکارهای مناسبی بر روی سیستم اعمال نمی‌گردد.
